zwaar tot de macht 3

de laatste keer in Pokhara! Het is nu vrijdag, 12.00 en een uur geleden ben ik aangekomen na weer zo'n hartverscheurend afscheid. Maar daarover later meer.

In de titel een knipoog naar Hari en Jyoti, die beiden wiskundeleraar zijn. En Jyoti en ik hebben veel gezellige uren samen doorgebracht als ze 's avonds bijles gaf aan 7 studenten van class 10, die nu het officiele examen SLC (second level certificate) moeten gaan doen. Soms hielp ik en als het te lastig werd zat ik lekker te lezen.

Mijn beide patientjes laat ik gelukkig goed achter. Manicha rent rond alsof er nooit iets gebeurt is en na 3 keer terug naar het ziekenhuis is de wond in het gezicht van Sachina bijna genezen. Het bleek dat ze aan die kant ook een rotte kies had en die is er meteen maar uitgehaald.

Het grootste feest was het uitdelen van de sweaters op school. Na twee weken veel gedoe met de winkel, vooral het logo was lastig, waren afgelopen zondag eindelijk de 89 sweaters klaar. Dus met een groot pak van Pokhara in een taxi naar huis en dinsdag was het uitdeelfeest. Alle sweaters werden meteen aangetrokken, daarna met zijn allen op de foto en sindsdien lopen ze allemaal iedere dag ermee rond op school. Dat is ook wel nodig want het begint inmiddels aardig af te koelen. Als je niet in de zon zit is een hemdje alleen zeker niet genoeg. Dus ik heb een erg dankbaar project kunnen doen uit de Nepal pot waar velen van jullie zo gul aan hebben gegeven. Het leuke is ook dat dit weer echt voor de kinderen is en niet alleen voor de leraren. Dus bij de kinderen en ouders kan ik niet meer stuk!

Uit naam van de Maya Foundation heeft de Sirjana Secondary School al meubilair ontvangen voor 1 klas. Met Tikaramsir, de principal, ben ik de laatste tijd veel opgetrokken. een erg aardige man, met een actieve houding om wat van zijn school te maken. Dus de volgende keer ga ik naa deze school, mede omdat ik dan op secondary niveau les kan geven. Want op mijn huidige school was dat nu erg beperkt. Maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de schatten van studenten die ik had...!

En die schatten waren dus ook niet blij dat ik weer naar huis ga. Vanaf woensdag huilende dames achter in de klas, en gisteren, tijdens mijn farewell program idem dito. Gisteren was meteen een drukke dag, die begon met het afscheidsprogramma op de Parashu School in Adhikaridanda. Daarna door naar de Sirjana school, om het nieuwe meubilair te bewonderen. En daar werd ik meteen getracteerd op een Welcome programma. Ze hebben alvast maar een voorschot genomen op volgend jaar.... Wat deze school voor mij extra bijzonder maakt is dat Jyoti op deze school lesgeeft. En ze straalt helemaal dat haar Daai nu ook komt, en al haar collega's kunnen zien dat ze echt een oudere broer heeft. Inmiddels was het 15.00 uur en moest ik nog naar Serachaur (40 min lopen) om afscheid te nemen van Chuddamani, onze nepaleese coordinator.

En toen terug naar huis voor de laatste avond samen. En dat afscheid vierden we in het donker want inmiddels is er door de droogte 63 uur! per week geen stroom. Dus met een kaarsje op de veranda, en een muts op want de temperatuur zakt dan naar zo'n 10 graden.

Al met al heb ik een fijne maar ook een zware tijd gehad in Nepal deze keer. Ten eerste fysiek zwaar, met veel kleine kwaaltjes, een maag/buik die toch wel een week niet top was na mijn Giarda avontuur en afscheid met een taaie verkoudheid die zowat iedereen hier heeft. Maar inmiddels, na een week, is ook die bijna historie en kan ik fit de terugreis beginnen. Ik vond de periode ook vermoeiender, en moeilijker om fit te blijven op het eenzijdige dieet. In deze tijd van het jaar werkt het klimaat ook een beetje tegen, je gaat van warm naar koud en de laatste twee weken was het 's avonds (en 's ochtends) koud en klam. En daar zit je dan om 7.15 met een kopje thee terwijl er nog geen zon is...

Ook mentaal was het deze keer zwaarder. De start van de periode was moeizaam door wat vrijwilligersbeslommeringen, de sfeer bij mij thuis gespannen en moe. Ook dat ligt voor een deel aan de periode, het was rijstoogst en iedereen is druk en moe. Je ziet dan weer de essentie van dit land, de eindeloze struggle voor eten. Alles moet daar voor wijken, en dis systeem houdt zich jaar na jaar in stand. En met een snelle groei van de bevolking wordt het probleem alleen maar groter. Ook, zij het op een volledig andere schaal, zijn de problemen van Hari en Jyoti er niet kleiner op geworden. Gelukkig staat nu het plan vast dat ze over ongeveer een jaar een eigen huis gaan bouwen en opa en oma verlaten.
Nu ik voor de tweede keer kwam ben ik behoorlijk bekend en werd dus ook bedolven onder de aandacht. ook dat is niet altijd even prettig. En dan loop ik echt vast op een taalprobleem, dus ik moet echt mijn Nepali verbeteren.

Na 10 weken die zijn omgevlogen is ook dit keer het afscheid zwaar. De betrokkenheid en liefde van deze mensen is zo oprecht dat het een zware emotionele wissel trekt. En dan heb ik nog niet eens over Jyoti. Hoe leg je uit dat je zomaar iemand ontmoet en zonder aanwijsbare reden zoveel van die persoon houdt. Misshien is haar verklaring, 'god's gift' , wel de beste.
Het mooie is dat iedereen die ons samen ziet, collega's, studenten, andere vrijwilligers en de familie duidelijk herkent en accepteert dat we deze bijzondere band hebben. En hoe neem je dan afscheid van elkaar, wetende dat voor een lange tijd alleen wat telefoontjes het contact zullen zijn...

Was mijn eerste keer een alles is nieuw en fijn ervaring, is de tweede keer een soort reality check voor me geworden. Niet alles verloopt even gemakkelijk, je voelt je niet altijd even goed, niet alles maar veel loopt niet zoals jij het wil, enz. Misschien heb ik ook wel mijn dosis Nepal, drukte, roggelen en spugen, enz. voor dit jaar gehad. Maar ik vertrek met het gevoel dat het nu pas begint. We kunnen op kleine schaal zoveel groots realisen in het leven van deze mensen en vooral kinderen dat ik het niet meer weg kan denken uit mijn leven. Grote woorden, die hopelijk na een tijd Nederland in stand blijven en waar ik dan in wat voor vorm ook inhoud aan kan geven.

Namaste Nepal, students, family, lieve zus. Fehri Bethaula.....

Slecht Karma....

ik had het kunnen weten natuurlijk, denk je dat we wat te klagen hebt en dan krijg je dus pas echt wat om over te klagen! Na mijn dag Pokhara 's middags terug naar het dorp en daarna een heerlijk luie zaterdag. De hele familie was naar een ver veld (1,5 uur lopen) voor de rijstoogst, maar Jyoti bleef thuis omdat ze inderdaad niet ging dragen. Dus lekker wat kletsen terwijl zij klusjes in en om het huis deed. En 's middags een rondje door het dorp, een soort bergwandeling dus om bij een aantal schoolkinderen een foto van hun genomen op de picnic af te gaan geven. Dolle pret en stralende kinderen!

En overal een hapje en een drankje. En of het dat was of iets anders, maar 's avonds voor het eten werd ik erg moe, en na het eten liep ik letterlijk te rillen van de kou. Koorts dus en een beroerd gevoel, dus om 8 uur mijn bed in. Maar van slapen kwam die nacht niet veel, een paar uur later de rijst onverteerd terug gegegeven aan de aarde en hoge koorts. De ziekte wordt veroorzaakt door een parasiet Giarda, en is te herkennen aan overdadig boeren, die koolzuurachtig zijn en naar rotte eieren ruiken. Daar kun je iets tegen slikken dus 's ochtends vroeg is Hari naar Naudanda gelopen voor een eenmalige antibioticum dosering. Alweer eentje op de teller!!. Maar het helpt goed, overdag vooral geslapen, 's avonds alweer wat trek, de volgende dag uitgeziekt en alles weer OK, behalve een maag die nog wat gevoelig is voor scherp eten.

Wel merk ik dat ik deze periode in Nepal veel van me heeft gevraagd. De stemming op school is niet zo vrolijk, zoals ik al schreef is er thuis veel spanning, en het klimaat werkt ook niet mee. Het is vaak bewolkt 's middags, en daardoor erg snel koud. En inmiddels zitten we ook weer op 45 uur geen stroom per week, 6 dagen 7 uur en een dag 3 uur. En ik ben veel in het dorp gebleven, voor vorige week ben ik wekenlang alleen maar op en neer gegaan. En nu voel ik wel dat ik een verblijf in Pokara af en toe wel nodig heb. Vooral het even op jezelf kunnen zijn is iets wat ik bij mijn gezin ontbeer. Nog steeds wordt mijn kamer wel gerespecteerd, maar ik leef eigenlijk 24/7 met 3 kinderen en 7 volwassenen om heen. En dat ben ik natuurlijk niet echt gewend. Vooral 's ochtends wakker worden met drie huilende kinderen en schreeuwende ouders draagt niet echt bij tot mijn gemoedsrust. Maar misschien gaan Hari en ik volgende week Misjaas naar Garmi brengen, de geboorteplaats van Jyoti. Haar ouderlijk gezin is veel relaxter, ze heeft een zus en broer rond de 18 de erg rustig en serieus zijn en Misjaas goed kunnen helpen met zijn huiswerk, en de school is veel beter. Ik heb het zelf bij ons laatste bezoek gecheckt, en de kinderen daar in class 3 zijn beter in engels dan bij mij in class 5. Misjaas wil natuurlijk niet, maar loopt nu iedere dag chagrijnig rond, maakt geen huiswerk en plast iedere nacht in zijn bed (hij is 6 en was er allang vanaf). Niet echt happy dus lijkt me zo..

En ik ga wat meer rust inbouwen voor mezelf. Zo was ik van plan om vandaag weer terug te gaan maar blijf lekker nog een tweede nacht in Pokhara. Goed bij eten en slapen, Koen en Marjan zijn er ook zodat ik weer eens Nederlands kan praten, en morgen zou ik toch weer met wat leraren in Pokhara spullen voor het computerlokaal gaan kopen. Dus alleen maar bus, rijst eten, slapen, rijst eten en bus leek me niet zo'n relaxed plan. In plaats daarvan hebben we met z'n drieen heerlijk in de zon zitten ontbijten op het dakterras van ons hotel, gaan zodadelijk lekker lunchen aan het meer en dan een siesta. Misschien niet zo dapper maar erg lekker!

En dan beginnen de laatste twee weken! Ik heb net al mijn busticket gekocht voor zaterdag 20 december van Pokhara naar Katmandu. Volgende week zijn de sweaters voor de school klaar en gaan Hari en ik nog proberen zo'n rookkap te laten maken. Dan de inventarisatie voor de 4 scholarships afmaken, volgend weekend alweer afscheid van Marjan en dan zit er bijna wel weer op. Dat is het plan maar dit is Nepal, so let's wait and see......

veel liefs en groeten, Jerome

Tension in the House/Schoolpicnic

Bijna 6 weken achter de rug en hoog tijd om eens goed af te reageren. Want natuurlijk is ook hier niet alles alleen maar leuk en aangenaam. Dus even een stukje klaagmuur op mijn log.

De situatie bij mijn familie is drukker en meer gespannen dan de vorige keer. Bishnu is nog niet naar Korea, Saanti en dochter zijn er bijgekomen, in het weekend Apsara en vooral Mission, de jongste zoon is een vervelend mannetje geworden. Soms twijfel ik of hij niet helemaal 100% is of gewoon vreselijk verwend. Probleem met de opvoeding is dat er nog dankbaar gebruik wordt gemaakt van Amaa, en ook Bishnu bemoeit zich er mee. Zo is er voor hem altijd wel iemand die hem gelijk geeft of troost, waar het dan ook maar om gaat. Pavlov at his best, hij zet een keel op en krijgt wat hij wil. De zussen werken zich nog steeds te pletter, en je ziet dan uit pure overleving een egoisme ontstaan. Zo van, jij gaat een dag naar Pokhara en hoeft niet te werken, dan ga ik ook gauw een dag. Ze kunnen het best goed met elkaar vinden en helpen elkaar ook wel, maar de druk is zo hoog dat er ook veel schuine blikken en roddels zijn. De laatste dagen is het wat beter omdat het werk op de velden bijna gebeurt is. Maar dus niet zo'n relaxed verblijf dit keer.

Vooral de situatie van Jyoti raakt mij natuurlijk. Een week geleden zijn we naar het ziekenhuis geweest omdat ze al een week lang niet kon slapen van de pijn in haar rug en 1 been. Hernia- achtige klachten zeg maar. Dus naar de orthopeed die toen we met de x-ray van haar rug aankwamen eerst dacht dat de foto's verwisseld waren, wat helaas niet het geval was. Zijn wat botte conclusie luidde dat haar rug eruit ziet als die van een 50-jarige, en Jyoti is 26!
Waardoor? Door vanaf jongsafaan loodzware lasten te dragen. Tijdens de rijstoogst lopen ze met pakketten van 35-40 kilo of meer op hun rug een uur lang bergop. En dat begint al op 10-12 jarige leeftijd, niet echt bevorderlijk! Ze heeft nu pijnstillers en kan misschien terug voor fysiotherapie, wat natuurlijk niet gaat gebeuren. Het belangrijkste is dat ze stopt met lasten dragen. Gelukkig ondersteund Hari dat, die zegt simpelweg dat ze daar ook iemand voor kunnen inhuren voor 100-150 rupees per dag. Maar dat zegt hij niet volmondig tegen opa en oma. En Jyoti krijgt natuurlijk alle kritiek, ook van de zussen, over zich heen. Maar ja, met Hari is het begin gemaakt. Inmiddels zijn de medicijnen door Mission en Monica gemold, die gaan 's middags eerder van school naar huis en nemen dan meestal een kamer te grazen. Dus vandaag nieuwe medicijnen halen en meteen een hangslot voor hun kamerdeur.Het plan van Hari en Jyoti is dat ze over maximaal twee jaar het huis verlaten. Ik hoop van harte dat dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren.

Inmiddels heb ik nog een boel plannen voor de laatste weken. Zodadelijk ga ik uit de giftenpot van vorige keer voor alle students een sweater bestellen. En volgende week kan ik hopelijk met de schoorsteenkap aan de slag. Dan nog praten over een health post en biogas voor het dorp, een tweedaagse trek naar Paanchase en 6 dagen school per week. Druk, druk, druk!

Gisteren was een superdag! Met de school de jaarlijkse picnic gedaan. De bestemming was Begnas Thal, een meer 20 minuten rijden te westen van Pokkhara. Met 47 van de 90 students (niet iedereen kan de 200 rupees betalen en de laagste klassen gaan niet mee), de leraren en twee ouders op stap. Met zijn allen in een veel te kleine bus, in Pokhara inkopen doen en door naar het meer. Vuurtje stoken, eerst thee drinken en daarna wordt er gekookt. Voor de mannen een mogelijkheid om stiekem ergens wat te gaan drinken, waarvoor ik ook werd uitgenodigd. Maar om 1 uur 's middags met alleen een ontbijt op heb ik het maar bij een banana lassi gehouden. Daarna werd er natuurlijk veel gedanst en lekker gegeten. Toen kon ik de helft van mijn primatour pillen uitdelen en om 4 uur terug naar huis. Voor de kinderen, maar ook voor ons een geweldige dag. In Pokhara ben ik uitgestapt om eens lekker te douchen, 's ochtends niet wakker te worden van huilende kinderen en te kunnen internetten. Zodadelijk ga ik mijn shoplist afwerken en terug naar het dorp. En morgen ga ik het gips van Manicha eraf halen, hopelijk heeft het gewerkt!

veel liefs en groeten, Jerome

zomaar een meisje uit klas 3

op school geef ik les aan klas 3, 4 en 5. In de derde klas zit Manicha, die last heeft van haar knie zoals ik al eerder schreef. Na een week lang sportcreme smeren en inzwachtelen was er nog geen verbetering. Erg sneu voor haar omdat ze iedere pauze niet kan meespelen. Soms probeert ze het, maar verdwijnt dan weer na 5 minuten huilend van de pijn het klaslokaal in.

Het leek me dus wel tijd om een dokter/ziekenhuis te bezoeken voor een goede diagnose en behandeling. Dus afgelopen zondag dit maar een met de andere leraren besproken. Goed plan volgens hun, maar wie moest er mee naar Pokhara, naast Manicha en mijzelf. We zouden wel met zijn tweeen kunnen gaan maar dean zouden we wel een taalprobleem hebben, veel verder dan yes en biscuit (zie later) komt ze niet. Uiteindelijk werd met veel pijn en moeite de oudere broer geregeld.

En afgelopen woensdag was het dan zover. Terwijl ik aan een vroeg bord rijst met Amaa in de keuken zat kwamen ze netjes om 08.15 zich melden bij ons huis. De trip naar Pokhara was een groot avontuur voor Manicha, die gemiddeld er een keer per jaar naar toe gaat. In Pokhara zijn we naar Kafle Medical gegaan, een soort kleine kliniek, te vergelijken met een huisarts bij ons. Na een rontgenfoto en wat bewegen met het been was de diagnose 'soft tissue damage' . De beste behandeling is rust dus is haar been in het gips gezet. Van boven de knie tot en met haar hiel. Zo loop je nog rond en zo heb je een gipspoot, waar Auki nog jaloers op zou zijn. Na 20 minuten drogen mochten we weer weg. Maar door de gipspoot paste haar slipper niet meer dus eerst op zoek naar nieuwe. En dit dametje had een uitgesproken smaak dus dat kostte enige moeite. Uiteindelijk is ze dolgelukkig met haar nieuwe paarse superman slippers.

Ik was van plan om daarna wat te gaan mailen en shoppen maar tot mijn grote verbazing (alhoewel, ik ken Nepal inmiddels goed genoeg) melde de broer dat hij naar het huis van zijn zus ging en of ik dan maar Manicha naar huis wou brengen. Daar sta je dan met een 9-jarig meisje! Dus maar mijn school gebeld of ze haar moeder naar Naudanda (waar de bus stopt)wouden sturen en daarna een bus gepakt. Manicha heeft onderweg een halve rol biscuits verorberd en honderduit zitten kletsen. Toen we uit de bus klommen en haar moeder het gips zag barstte die in tranen uit. Geprobeerd uit te leggen dat het helemaal goed zou komen (dat hoop ik dan maar) en terug naar het dorp gelopen. Bij het begin van het dorp pakte Manicha mijn hand stevig vast om een 'grande entree' te maken, trots op haar gips en haar held Jeromesir. En toen we naar haar huis liepen blijkt dat een klim van 15 minuten van de school naar beneden te zijn. Haar moeder en ik hebben haar toen om beurten gedragen maar inmiddels komt ze met wat steun van vriendinnen iedere dag weer dapper naar school. Daar hebben we ook de gipspoot versierd met wat tekeningen.

Je vraagt je af wat er zou gebeuren als ik niet met haar op stap zou gaan, of nog belangrijker, de rekeningen zou betalen. De familie is arm, haar vader is een half jaar geleden overleden en ze hebben dus nauwelijks inkomsten. Zelf zouden ze dus nooit naar het ziekenhuis gaan. Haar ouder broer, die nu naar klas 11 gaat (klas 11 en 12 zitten tussen secondary en universtiteit) gaat binnenkort dus naar Arabie om daar geld te verdienen. En zo zijn er alleen al in mijn dorp veel van dit soort trieste situaties. Soms kost het dan wel moeite dit te accepteren. Ik realiseer me ook dat ik niet iedereen kan helpen en dus per definitie sommigen 'voortrek'. Daarin volg ik dan maar mijn eigen intuitie en geweten. In dit geval begon bijvoorbeeld de oudere broer over tandpijn toen we in Pokhara waren, maar dat heb ik toen genegeerd. Zo blijft het balanceren tussen willen en kunnen, terecht of niet, twee culturen..... etc..

Het lesgeven is weer superleuk, en omdat ik het ook probeer interessant te maken voor mezelf en de students zijn die helemaal dolenthousiast. Vooral als we naar buiten gaan om de les te doen, lekker in een kring op het gras in de zon is het erg aangenaam. Wel mis ik dan mijn bord dat ik veel nodig heb om dingen uit te leggen, dat wat ik niet in het Nepalees kan zeggen teken ik. Donderdag is een Israelische die ik in Pokhara had ontmoet op bezoek geweest en die heeft wat mooie foto's gemaakt, hopelijk mailt ze die zodat jullie kunnen meegenieten.

veel liefs en groeten, Jerome

veel goed werk in Nepal

vanochtend net terug in Pokhara na een fantastisch uitje naar Sarangkot, het uitzichtspunt voor de Himalayas boven Pokhara. Gisteren zijn we er met alle vrijwilligers naar toe gelopen, een aantal vanuit Serachaur, en Sanneke, Iris en ik vanuit mijn dorp. De meiden zijn een dag eerder naar mijn huis gekomen en daar blijven slapen, Hari naar een andere kamer zodat ze bij Jyoti en de kinderen konden. Ze werden natuurlijk weer supergastvrij onthaald, met lekker eten en alle aandacht. Maar ook voor de lokale 'hangmannen'was het een grote happening....!

Vanochtend dus vroeg op (05:30) om de zon op te zien komen. Een adembenemend gezicht. Het was superhelder met een prachtig uitzicht op de Dhaulagiri, Annapurna en Machapuchare. Na een lekker ontbijt bij de lodge volgde weer zo'n dodenrit naar beneden. Maar we zijn er allemaal heelhuids aangekomen en nu gaat iedereen weer zijn eigen weg. Voor mij dus weer even internet en daarna terug, want morgen is weer een schooldag.

Er zijn nu naast mij 7 vrijwilligers actief voor VFN/Maya. In Serachaur zitten er drie, Marjan, Eva en Johan die veel voor het dorp doen. Zo is er een health post gemaakt, mensen uit de dorp getraind in EHBO, vuilnisbakken in het dorp, de kledingstock opgezet en nog veel meer. En misschien gaat Marjan na volgende week lesgeven op de school van Jyoti. Die hebben al lang geen vrijwilliger meer gehad, en ik kan nu niet. Maria en Carmen zitten in een bhoedistisch klooster in Pokhara, samen met een grote groep monnikjes tussen de 4 en 15 jaar. Zij hebben een mooie bibliotheek gemaakt en daarnaast ook nog een school in Naudanda voorzien van een schommel en glijbaan. Tenslotte Sanneke en Iris, die zitten in Thula Chaur, het meest afgelegen dorpje. Zij hebben alle leerlingen van nieuwe schoolkleding voorzien, laten het schoolplein vlakmaken, hebben een bibliotheek op de school gemaakt en ook nog in het dorp een coorperatie opgericht die ze een nieuwe rijstpelmachine schenken. Nu moeten ze met alle rijst 1,5 uur omhooglopen. Een heel waardevol en zinvol gebaar...!

En ik dan..? een week geleden is mijn school weer begonnen en ben ik ingeroosterd voor 5 uur per dag. Engels en Science aan klas 4 en 5, en social aan klas 3. Vooral dat laatste is wat bizar, we kunnen namelijk nauwelijks met elkaar communiceren, het boek is in het engels maar daar begrijpen ze niets van. Daardoor hebben we veel lol samen maar zou ik toch meer Nepali willen spreken. Maar het is een bijzonder gevoel om weer terug bij deze kinderen te zijn. Veel herken ik ervan en dat is nog meer vanuit hun kant, en dat leidt tot veel blijde gezichten. Op school heb ik ook twee patientjes, Sachina uit klas 5 die een lelijk zwerende wond onder haar kin heeft. Ze hadden al antibioticazalf gekregen maar die werd niet gebruikt. Nu maak ik het elke dag schoon, nieuwe zalf en een gaasje erop. Gisteren zag het er al een stuk beter uit.
De tweede, Manisha uit klas 3, heeft een erg pijnlijke knie. Ze heeft er ook een groot litteken opzitten maar dat is al oud. Nu kan ik er alleen maar wat sportgel opsmeren en inzwachtelen, maar als het zo blijft wil ik eigenlijk met haar naar het ziekenhuis. Een goede knie ishier waar bijna geen meter die je loopt vlak is van levensbelang.

Wat ook opvalt nu ik hier terug ben dat je ook wel gezien wordt als de grote geldschieter. En dat niet altijd voor zaken die ten goede komen aan de kinderen. Zo is de school een computerlokaal aan het inrichten en willen ze daar geld voor. Maar eigenlijk zitten alleen de leraren erachter en snappen die het al niet echt. Nu is het best goed om kinderen kennis te laten maken met een computer maar of dat nou de eerste prioriteit is. ..? Van het geld dat nog in mijn pot zit wil ik dus iets anders doen, namelijk voor alle schoolkinderen een schoolsweater kopen. Met de winter die eraan zit te komen is dat geen overbodige luxe. Nu lossen ze dat op door zoveel mogelijk kleren onder de schoolbloes aan te trekken maar dat houdt natuurlijk ergens op.

Zoals jullie op de foto's kunnen zien heb ik een bijzondere Tihar achter de rug. In mijn/ons denken kunnen we waarschijnlijk nooit bevatten wat dat hier betekent. Ik ben dan ook erg blij dat ik dit samen met Jyoti heb kunnen doen. Wat ik niet wist is dat Saanti ook geen oudere broer heeft en dus ook erg blij was het op deze manier te kunnen vieren. Dus twee zussen die een goede dag hadden, en Saanti die nu helemaal blij is met de oude telefoon van Juul.

Daarnet belde Jyoti om te melden dat vandaag Dilmayah, de jongste (echte) zus en haar man ook komen om mij te zien. Dat is dan soms ook weer de keerzijde, kom je moe van een uitje terug en wil je even relaxen, maar in plaats daarvan zit je weer zo'n vermoeiend gebroeken engels gesprek te voeren. Alhoewel, als ik zeg dat ik even wil rusten dan wordt dat wel weer geaccepteerd. Maar dat heb ik soms ook nodig door vermoeiende dag en de eenzijdige voeding. Tot zover weer uit het land met volgens mij de mooiste en leukste kinderen..

veel liefs en groeten, Jerome

Pokhara revisited

Ik ben nu (woensdag) ruim een week in Nepal en heb jullie al zoveel te vertellen dat ik niet weet waarmee te beginnen. Bij het begin dan maar....

De laatste dagen voor mijn vertrek had ik wel een gemengd gevoel. Blij om terug te gaan maar ook gespannen over hoe een tweede keer zou worden. Druk bezig maar voor mijn gevoel ook te relaxed omdat de voorbereidingen en het inpakken eigenlijk routine zijn geworden. En dat is voor een precies iemand als ik natuurlijk een raar gevoel. De reis verliep uitermate soepel, in Londen werd ik door een Gulf air dame uit de transit-rij gepikt omdat al hun vluchten naar Bahrein behoorlijke vertraging hadden en ik daardoor misschien de aansluiting naar Kathmandu zou missen. Dus werd ik omgeboekt naar een eerdere vlucht, die uiteindelijk ongeveer op dezelfde tijd vertrok als mijn oorspronkelijke vlucht. En dat met twee stuks bagage die op Schiphol al naar kathmandu met een ander vluchtnummer waren gelabeld. Ik kreeg dus al visioenen over mijn packs die in de kelder van Heathtrow bleven rondcirkelen of in Bahrein op een kameel werden afgevoerd. Maar, lucky me, in Kathmandu kwam alles netjes van de band afrollen.

En sinds ik voet op Nepaleese bodem heb gezet is het een voordurende reeks van bekenden ontmoeten. In KTM gegeten met Roy (een neef van Rene, die voor Unica hier projecten doet) en Nilam, onze travel agent in KTM. De volgende dag (dinsdag) in de bus naar Pokhara, waar ik 's middags Rene en Bonnie trof. Erg fijn om hun terug te zien! Maar meteen druk aan de slag om e.e.a. voor de andere vrijwilligers te regelen. En dat in een druk en warm Pokhara, het is top tourist season en overdag zo'n 30 graden schat ik, dus dat was wel even wennen. En ondertussen belde natuurlijk mijn familie regelmatig waar ik nu toch bleef. uiteindelijk was het vrijdag, na twee drukke dagen zover en ben ik naar Adhikaridanda vertrokken. Hari stond al te wachten in Naudanda, waar de bus/taxi stopt. Maar gelukkig konden we met bagage en al in de taxi de slechte weg af naar ons dorp. En daar stond ik dan opeens weer op de plek waar ik zoveel beleefd en genoten heb. Van mijn neefjes kreeg ik een dikke zoen, de zussen, inclusief Jyoti, hielden het op een nette namaste omdat iedereen stond te kijken, Amaa mompelde wat met tranen in haar ogen en van Babaa kreeg ik een Tikka als welkom. En een uur later zaten we te kletsen alsof ik nooit weggeweest was.

Wat me erg goed doet is dat de familie niet stil is blijven zitten. Ten eerste hebben ze mijn kamer super gepimped, nieuwe kranten aan de muur maar nu ook posters erover heen, een gordjin voor het raam en zelfs een nieuwe stoel. Maar ook voor zichzelf doen ze dingen. Hari en Jyoti hebben hun eigen kamer ook opgeknapt en voor Jyoti, die veel bijles geeft op zolder een hokje gemaakt. Net boven mijn kamer, dus ik kan lekker met geroezemoes op de achtergrond een tukje doen 's middags.

Zover ik het nu kan zien gaat het met de familie goed. Babaa is niets verandert, Amaa heeft volgens mij wel last van haar longen en is erg kortademig. Hari en Jyoti zien er goed uit, Hari is gelukkig niet dikker geworden! Saanti, de vrouw van de 2e zoon Balaram wel, zij is inmiddels in de 6e maand van haar zwangerschap. Ze hebben al een dochter, Monica, dus nu maar hopen op een zoon. En met de zonen Misjaas en Mission gaat het ook goed, alhoewel Mission nog steeds te klein en te licht voor zijn leeftijd is, en bij tijden erg lastig. De 3e zoon Bishnu is er ook nog, maar gelukkig inmiddels wel wat actiever. Hij werkt regelmatig mee op het land. Zijn vrouw Apsara is inmiddels van een huilend hoopje elende op haar trouwdag verandert in een hardwerkend stil meisje, maar als de zussen bij elkaar zitten wordt er onderling veel afgelachen. Dat laatste is ook zo mooi om terug te zien bij Jyoti, we hoeven elkaar maar aan te kijken en we beginnen al te lachen. Om van te smelten zeg maar, ware het niet dat dat al lang geleden gebeurt is...

Inmiddels heb ik ook veel bekenden uit het dorp terug gezien. Het is verbazingwekkend dat iedereen me nog kent, zowel de ouderen als de kinderen. Maar ik vermoed dat Jyoti de afgelopen dagen ook wel veel ' PR' heeft gedaan. Veel mensen zijn thuis omdat ze vrij hadden ivm het Dassain festival, dat nu net voorbij is. En er is veel werk op het land, omdat nu de rijst wordt geoogst. Zoveel werk dat ook de mannen meewerken.Komende week is het Tihar, een festival waarbij broers en zussen elkaar een Tikka en kado's geven.

Nu ik een paar dagen terug in het dorp ben geweest heb ik gelukkig weer het gevoel van afgelopen voorjaar. Een gevoel van samen zijn met mensen die onvoorwaardelijk voor je klaar staan en van je houden. En een gevoel van rust omdat er soms niets gebeurt en er ook niets te doen valt. Maar ook de voldoening dat er nog zoveel goeds te doen is voor een land dat eigenlijk blijft steken op een levensniveau dat erbarmelijk is.

Dat lijkt me een mooi onderwerp voor de volgende keer. Zodadelijk ga ik de laatste twee vrijwilligers, sanneke en iris, die gisteren zijn aangekomen, wegbrengen naar hun taalles en dan snel wat kado's voor Tihar kopen en terug naar het dorp.

veel liefs en groeten, namaste, Jerome

afscheid

Inmiddels ben ik voor de laatste keer in Pokhara en zit mijn hoofd vol met emoties.
Zoals verwacht waren de afgelopen weken erg zwaar. Eerst Jyoti die een week lang in het ziekenhuis lag. Ik heb haar vaak bezocht heb en me natuurlijk ook met de KNO arts en verpleegsters bemoeid. Op zondag heb ik haar terug naar huis gebracht en kwamen we in een heksenketel terecht omdat de volgende dag Bishnu trouwde, de jongste broer. Dus veel familie in huis en alle vrouwen uit het dorp om eten klaar te maken voor de volgende dag.
Niet echt ideale omstandigheden voor een net ontslagen patiente. Om 11 uur 's avonds ben ik maar bij Jyoti gaan zitten en heb ik alle belangstellenden weggestuurd.

De volgende dag was ik eregast op de bruiloft. Met de bruidegom gaan alleen de mannen mee naar de tempel waar het stel getrouwd wordt. De bruid komt met haar familie en wat vriendinnen en vooral een grote bruidsschat (kleuren TV, bankstel, nieuw bed, sari's, etc.).
Bij de tempel was het vooral veel wachten, want Bishnu moest eerst naar de kapper en daarna naar de kleermaker om een pak te laten maken. Wel efficient trouwen hier dus, zaterdag besloten, en op de dag zelf alles regelen. De ceremonie zelf duurt maar 15 minuten. Erg blij werd ik niet van deze voorstelling, het was erg warm en ik moest een geleend pak aan, maar vooral de aanblik van een continu huilende en half flauwvallende bruid is niet echt vrolijk. Apsaraa, zo heet ze, is 19 jaar en zal vanaf die dag bij haar schoonfamilie wonen. Ik ben voor het eten bij de tempel naar huis gegaan om voor Jyoti te zorgen, haar neus moet iedere dag 3 keer schoongespoeld worden. Een hele toestand met spuiten, een neusvoedingsslang en flessen spoelmiddel. En dan nog een 5tal medicijnen die ze moet slikken. Een paar uur later kwam het stel thuis en moet de bruid weer kado's uitdelen. Uiteindelijk was het hele feest om 11 uur afgelopen, lage alle kamers vol met gasten en werd er geslapen. Op zo'n moment ben ik wel blij dat ik een aparte positie heb en dus lekker alleen in mijn kamer kon slapen.

Op woensdagochtend heb ik afscheid genomen van de school. Vanaf het eerste moment dat ik op school kwam had ik aan iedere arm wel 10 kinderen hangen. Eerst hebben we de playground officieel geopend en daarna was mijn farewell program. Speeches van de principal, de voorzitter van het school management commitee en zelfs een speechje in het engels van Parbati, roll nr. 1 van klas 5. Hou het maar eens droog als zo'n dametje staat te vertellen over een sad day, lovely jeromesir en when do you come back! Daarna werd ik volgehangen met bloemen, een nepaleese kap op en werd er eerst afscheid genomen door de leraren en ouders, en daarna alle scholieren in een lange rij.

Diezelfde dag moesten we nog terug naar het ziekenhuis voor controle. En toen werd het echt zo'n dag dat je het wel gehad heb met dit land. We waren om 2 uur bij de arts, maar haar dossier was niet te vinden. Toen dat 15 min. later er wel was ging het onderop de stapel en konden we tot 4 uur wachten. En daarna die arts weer lekker populair doen..Ik heb mijn mond maar gehouden omdat hij Jyoti nog moest behandelen, en hij werkt normaliter al niet zo subtiel. En laat klaar in het ziekenhuis betekent laat naar huis en volle bussen. Bij het ziekenhuis konden we geen taxi vinden voor een redelijke prijs en moesten we eerst met de bus naar het centrum en daarna naar het buspark. Veel wachten en toen we eindelijk met de bus richting ons dorp vertrokken stonden we na 10 min. stil omdat de weg geblokkeerd was door stakende truckdrivers. Dus weer de bus uit, te voet langs de blokkade en weer een taxi proberen te vinden. En uiteindelijk in het donker terug naar ons huis lopen. Moe en gefrusteerd voel ik me dan, maar na een goed bord rijst kun je gelukkig de (nepaleese) wereld weer aan.

Ter compensatie gisteren een lekkere rustdag, nog wat kleren wassen maar vooral veel luieren. De hele familie is aan het bijkomen van alle drukte en ook van de collectieve verkoudheid die er heerst. s' Avonds hebben we ter ere van mijn afscheid met zijn allen tegelijkertijd gegeten, dus ook de vrouwen, en was er speciaal kip en rijstpudding.
Daarna heb ik aan de familie mijn afscheidskado's gegeven, vooral veel foto's en voor de broers een schaakspel. Het mooiste moment was toen babaa de twee ingelijste foto's van hem en mijzelf meteen naast elkaar op de plank boven zijn bed neerzette. Ik ben ook erg blij dat ik ondanks het grote cultuurverschil een goede band met amaa en babaa, die conservatief nepalees zijn, heb kunnen opbouwen. Het leert me weer dat je met vriendelijk en behulpzaam gedrag erg ver kunt komen. En alhoewel ze morgen waarschijnlijk weer gewoon hun normale ding doen, hebben ze stiekem denk ik ook wel bewondering voor het beetje mijn cultuur wat ik heb ingebracht. En natuurlijk ook veel kado's voor mij, van amaa speciaal bruilofteten (ik hoop dat het goed blijft!) en van babaa, een hele eer, een nepaleese Topi (cap). Al met al was heteen nogal bedrukt samenzijn. Iedereen, inclusief mijzelf, was erg verdrietig omdat we afscheid moesten nemen. En vanochtend was het dan zover, om 7 uur op en mijn spullen ingepakt en daarna voor de laatste keer samen gegeten. En ik moet bekennen dat ik de hele ochtend tegen mijn tranen heb moeten vechten. Zelfs nu ik dit zit te typen voel ik ze weer. Hari en Jyoti heb ik een dikke hug gegeven, omdat ik een broer ben mag dat ook bij haar.
En maar snel weg naar de taxi die stond te wachten om het niet erger te maken....

Ik heb afscheid genomen van een fantastische school en een erg fijne familie. Mijn tijd hier in Nepal heeft me ontelbaar meer gebracht dan ik ooit had verwacht en gehoopt. Ik wil daarvoor nog twee mensen speciaal bedanken; Roger Feyts, mijn reismaatje die mij in contact heeft gebracht met dit bijzondere land en Rene Voss van VFN/Stichting Maya voor het mogelijk maken van deze periode hier. Maar natuurlijk ook alle vrienden en familie die mij vooraf en tijdens zo aangemoedigd en gesteund hebben.
Ik hoop dat ik veel van de ervaringen die ik hier heb opgedaan kan vasthouden en toepassen na mijn terugkeer. En een ding is zeker, ik ga weer terug, en liefst over niet al te lange tijd.
Bye bye school, bye bye familie, bye bye Nepal..........

Khanaa khaanu bhayo

Voor mij een mooie titel voor waarschijnlijk mijn laatste reisverhaal.
'Khaana kaanu bhayo', oftewel 'heb je (rijst) gegeten' is een van de meest gestelde vragen hier in Nepal. Het staat nu voor mij voor het iedere dag weer rijst eten, maar ook voor de gastvrijheid van de nepalezen. Maar ook voor hun focus op eten, wat in een arm land geen vanzelfsprekendheid is. Zelfs als ik in de afgelopen dagen mijn zus Jyoti (daarover later meer) in het ziekenhuis bezoek is een van de eerste vragen of ik wel heb gegeten. En dat terwijl ik net van het toeristische lakeside kom en muesli en croissants op heb. Voelt dan toch wel een beetje raar....

Inmiddels komt mijn afscheid snel dichterbij, en is hetnu zowel fysiek als mentaal een zware periode. Fysiek omdat ik merk dat 11 weken Nepal wel hun tol eisen, ik ben een paar kilo's kwijt en voor mijn gevoel niet meer echt superfit. Niet dat ik te klagen heb, afgezien van mijn startproblemen ben ik nooit ziek geweest, de afgelopen dagen alleen wat verkouden. Wel is het inmiddels behoorlijk warm geworden, zo rond de 30 graden, en vooral erg benauwd. Daardoor voel je je snellam en kost het moeite aan de gang te blijven. Een tripje met de stadsbus wordt dan als snel een plakkerige en vermoeiende activiteit.
Ook mentaalis hetsoms best zwaar, het altijd balanceren tussen twee culturen, tussen gast en familielid, tussen hier ga ik wat van zeggen of niet. En natuurlijk het naderende afscheid van mijn familie. En alhoewel gastvrijheid hier een gewoonte of beleefdheid is heb ik toch wel het gevoel een goede band met ze te hebben. Zo hielp ik Amaa laatst met wat afwas terug naar de keuken te brengen (wat erg ongebruikelijk is voor een man) en dat pakt ze even mijn hand vast en zegt wat in het Nepalees wat ik niet versta maar haar gezicht zegt genoeg. En laatst zat ze al met tranen in haar ogen toen ze hoorde dat ik binnenkort vertrek.

Het lastigste wordt afscheid nemen van mijn zus Jyoti. We hebben een speciale band en vooral voor haar is een oudere broer die ook nog zorgzaam is een geschenk uit de hemel. Afgelopen maandag heb ik haar naar het ziekenhuis gebracht, waar ze op dinsdag aan een scheefstaand neusschot is geopereerd. Ze had daardoor een chronische verkoudheid en een kant zat helemaal dicht (voor de OPG-ers, zoals Sandra). Ook het ziekenhuis is weer een belevenis. Als je wordt opgenomen krijg je een bed met een deken, laken en kussen en thats it. Voor alle medicijnen, maar ook het operatiemateriaal krijg je een recept waarmee je naar de apotheek in het ziekenhuis kunt, eerst netjes betalen en dan krijg je de spullen mee. Dus tassenvol met infuusvloeistof en slangensetten, injectiespuiten, maar ook de mondkapjes en handschoenen.
Ook de verzorging door de verpleegsters (wel hele leuke....) houdt op bij het toedienen van medicijnen, alle eten, drinken maar ook wassen gebeurt door familie. Daardoor is het wel altijd een gezellige boel op de zaal, maar privacy ho maar. Toen Jyoti op maandag de infuusnaald/ventiel in haar arm kreeg gezet stonden er vrolijk drie man over het bed geleund mee te kijken. Op de operatiedag zelf en de dag erna is Hari, haar man, in het ziekenhuis gebleven. Er liggen weinig patienten op de zaal, dus je kunt zo een leeg bed gebruiken. Ikzelf was donderdag terug in Pokhara, en zou eigenlijk die nacht in het ziekenhuis blijven. Maar er was al andere familie en als ik een nacht blijf ben ik officieel 'besmet' mocht ik binnenkort een NL ziekenhuis inmoeten. Dus maar geen overnachting maar inmiddels wel al een dag of 5 in het ziekenhuis doorgebracht. Die dag wel nog haar KNO arts bezocht, die volgens mij in de waan verkeert dat ik ook een arts ben en mij dus met alle respect behandeld. Volgens Jyoti wordt hij zelfs een beetje zenuwachtig van me en alle vragen die ik stel. Maar daardoor doet ie wel extra zijn best, en dat is natuurlijk prima. De operatie is goed verlopen en morgen mag Jyoti naar huis.

Nog een hoogtepuntje afgelopen week is de actie van Stein Bakker, een neef van Ingrid (en Peer). Die is met een groep reisgenoten in Pokhara om een trekking te gaan doen en stuurde mij een mailtje ivm een spontane inzamelingsactie. We zijn elkaar live helaas misgelopen maar hij heeft tassenvol met badmintonrackets, voetballen en springtouwen voor de school in mijn hotel in Pokhara achtergelaten. Stein superbedankt!!!

Morgen vertrek ik voor de laatste keer naar mijn dorp. Als het meezit maak ik ook nog een bruiloft mee, van Bishnu, mijn jongste broer. Daardoor komt Hari, die eigenlijk vannacht ook in het ziekenhuis zou blijven, doodleuk niet terug van de onderhandelingen met de familie van het meisje. Life is all about priorities....... Alhoewel ik medelijden voel voor de aanstaande, want Bishnu is superlui en een echte nepaleese man, die waarschijnlijk ook nog 3 jaar in Korea gaat werken, ben ik ook wel blij, want er komt dan een vrouw bij in het huishouden, waardoor Jyoti wat ontlast wordt en het gemakkelijker wordt voor Hari en Jyoti om op termijn ergens anders te gaan wonen. Wie weet kan ik dus afscheid nemen met een feestje. Woensdag is mijn laatste schooldag, want donderdag (1 mei) is een holiday. Op vrijdag kom ik terug naar Pokhara en zaterdag door naar Kathmandu. Het lijkt allemaal nog een beetje onwerkelijk..
Wel vertrek ik met een hart vol ervaringen en vooral verrijkingen, en daar zullen ze ook blijven!

de volgende keer is hopelijk live, veel liefs, Jerome